Non-Fungible Token (Nft) Nedir, Ne Değildir?

Non-Fungible Token (Nft) Nedir, Ne Değildir?

2021 yılının başından itibaren sıklıkla duyduğumuz Non-Fungible Token’lar (NFT) blockchain (blokzincir) teknolojisini kullanan ve çoğunlukla Ethereum blokzincir yapısında işletilen dijital varlıklardır. NFT’ler müzik, sanat, GIF’ler, sanal oyun öğeleri, videolar, karikatürler gibi gerçek dünyadaki somut birçok nesneyi temsil eden dijital değiştirilemez ve dönüştürülemez tokenlardır. NFT, teknik anlamda eserin kendisi olmayıp, Token ID ve sözleşme adresinin birleşiminden oluşan özgün kombinasyonu içerir metaveri dosyasıdır.

2021 yılının başından itibaren sıklıkla duyduğumuz Non-Fungible Token’lar (NFT) blockchain (blokzincir) teknolojisini kullanan ve çoğunlukla Ethereum blokzincir yapısında işletilen dijital varlıklardır. NFT’ler müzik, sanat, GIF’ler, sanal oyun öğeleri, videolar, karikatürler gibi gerçek dünyadaki somut birçok nesneyi temsil eden dijital değiştirilemez ve dönüştürülemez tokenlardır. NFT, teknik anlamda eserin kendisi olmayıp, Token ID ve sözleşme adresinin birleşiminden oluşan özgün kombinasyonu içerir metaveri dosyasıdır.

NFT’ler, kullandığı blokzincir teknolojisi sayesinde dijital bir sertifika/bir kayıt defteri gibi fonksiyon göstermesi, böylece işlem güvenliği sağlaması, işlemlerin dijital ortamda herhangi bir merkezi idare olmaksızın ve hızlı yürütülmesine imkan sağlaması, eser sahipliğinin ispatına yardımcı olabilecek bir yapıya sahip olması, eser sahibine fiziksel sınırları/kısıtlılıkları aşarak erişebileceği geniş bir kitle ve gelir imkanını artıracak yeni bir format/mecra sağlaması ve elde edilen gelirlerin yüksekliği bakımından özellikle sanat camiasında sıkça tercih edilmektedir. Ayrıca NFT’ler, kullandığı akıllı sözleşmeler yapısı ile eser sahibine ilgili NFT’nin takip eden her satışından sözleşmede belirlenen oranda bir payın kendisine aktarılmasını sağlayan bir imkan da sunmaktadırlar.

NFT satın alanların ise koleksiyoncu mantıkla, biricik olan dijital varlığa sahip olma isteğiyle ve yatırım aracı olarak kullanmak için NFT satın aldıklarını söylemek mümkündür.

Öte yandan, önemle belirtmek gerekir ki, kural olarak NFT satışı, NFT’ye dönüştürülmüş eser üzerindeki telif hakkı devrini içermemekte, sadece ilgili NFT format üzerinde kullanım hakkını sağlamaktadır. Ancak NFT’yi oluşturan hak sahibi isterse eser sahipliğinden doğan hakların devrini de, ilgili şekil şartlarını sağlamak koşuluyla, akıllı sözleşme kapsamına dahil ederek gerçekleştirebilir.

NFT ve telif haklarına ilişkin değerlendirilmesi gereken bir diğer husus da bir eserin NFT’ye dönüştürülmesinin eser sahipliğinden doğan hakları ihlal edip etmediğidir. NFT’yi oluşturma hakkı temelde dijital eserin yaratıcısına ait olmalıdır. Ancak yeterli teknik bilgiye ve erişime sahip olan her kişi blok zincir üzerinde NFT oluşturabilir ve bunları satabilir. Dolayısıyla, bir dijital eserin, bu eser üzerinde hiçbir hak sahibi olmayan bir kişi tarafından NFT’ye dönüştürülmesi ve satışa sunulması da mümkündür. Bu durumda ise, doktrinde tartışma konusu olmakla birlikte, genellikle eser sahibinin çoğaltma, işleme ve umama iletim haklarının ihlal edildiği değerlendirilmektedir.

Gerçekten de dünya genelinde mahkemelere taşınan ve basına yansıyan uyuşmazlıklar göz önüne alındığında, bunların çoğunun[1] hak sahibi olmayan kişilerce NFT oluşturularak satışa sunulduğu iddiasından kaynaklandığı görülmektedir. Bu durum ise, NFT satın almayı düşünenler tarafından, işlemin telif haklarının devrini içerip içermediği, eserin orijinal olup olmadığı, eserin gerçek hak sahibi tarafından satılıp satılmadığı gibi birçok hususun sorgulanması gerektiğini göstermektedir.

NTF ile ilgili uyuşmazlıklarda hangi hukuk kurallarının uygulanacağı ise bir diğer tartışma konusudur. NFT’nin oluşturulduğu andan itibaren eserden bağımsız kendine özgü bir varlık olduğu ve bu doğrultuda ayrı düzenlemeler yapılması gerektiğini belirtenler olduğu gibi[2] NFT’nin doğrudan bir varlık olmadığı ve bir varlığı temsil eden dijital bir sertifika gibi fonksiyon gösterdiği için[3] genel hukuk kurallarının burada da uygulanması ve NFT bir varlığı temsil ettiğinden bu varlık için geçerli olan düzenlemenin NFT’ler için de geçerli olması fikrini savunanlar da mevcuttur[4]

Henüz ülkemizde de NFT ve telif hakkına ilişkin konuları ele alan yasal düzenleme yahut mahkeme kararı bulunmamaktadır. Bu noktada, bu dijital varlıklarla gerçekleşen işlemlerde hak kayıplarını önleyecek, dijital mülkiyet hakları için kapsayıcı temel düzenlemelerin getirilmesinin faydalı olacağı açıktır. Bu düzenlemelerin henüz yapılmamış olduğu mevcut durumda eser sahipliğinden doğan hakları konu edinecek sözleşmeler ve hukuki işlemler bakımından, NFT’nin bir format olarak ayrıca belirtilmesi ve bu konudaki devir ve yetki kapsamlarının ayrı olarak ilgili belgelere işlenmesi muhtemel uyuşmazlıkların önüne geçmek açısından faydalı olacaktır.

[1] Örneğin ROC-A-FELLA RECORDS, INC. ve Damon Dash Case 1:21-cv-05411-JPC ve

  Quantin Tarantino ve Miramax Yapım Şirketi- “Pulp Fiction” uyuşmazlığı

[2] Guadamuz "The Treachery of Images: Non-fungible tokens and copyright.” Page 19

[3] https://haerting.de/en/insights/nfts-non-fungible-tokens-explaining-the-hype-from-a-legal-perspective/

[4] Pınar Çağlayan Aksoy, Zehra Özkan Üner, NFTs and copyright: challenges and opportunities, Journal of Intellectual Property Law & Practice, Volume 16, Issue 10, October 2021, Pages 3-4

-----

Telif Hakları ve Teknoloji, Medya ve Telekomünikasyon

Mutlu Yıldırım Köse ve Havva Yıldız


Paylaş: