Menkul Satış Sözleşmelerinde Türk Lirası Cinsinden Ödeme Yapma Yükümlülüğü Getirildi

Menkul Satış Sözleşmelerinde Türk Lirası Cinsinden Ödeme Yapma Yükümlülüğü Getirildi

Dövizle İşlem Yapma Yasağı Hakkındaki Önceki Düzenlemeler

Cumhurbaşkanlığının 12 Eylül 2018 tarihli 85 Sayılı Kararı (“Karar”) ile, “Türkiye’de yerleşik kamu ve özel hukuku kişilerinin, Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz” hükmü getirilmiştir.

Karar çerçevesinde Bakanlığa tanınan yetki uyarınca, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de (Tebliğ No: 2008-32/34) Değişiklik Yapılmasına Dair 2018/32-52 sayılı Tebliğ (“Tebliğ”), Bakanlık tarafından 16 Kasım 2018 tarihinde yayımlanmıştır.

Tebliğ, genel olarak Karar uyarınca bedel ve diğer ödeme yükümlülükleri Türk parası olarak düzenlenmesi gereken sözleşme tiplerinin bir kısmını yasak kapsamından çıkarıp istisna kapsamına almaktadır. Tebliğ uyarınca Karar’da anılan sözleşme tiplerine ilişkin getirilen istisnalardan biri de menkul satış sözleşmeleridir.

Buna göre Tebliğ’de, Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri menkul satış sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırabileceği; sadece taşıt satış sözleşmelerinin bu istisna kapsamı dışında tutulduğu belirtilmektedir.

Menkul Satış Sözleşmelerinin Ödeme Yükümlülüğünde Yapılan Değişiklik

2018 yılında yapılan ve yukarıda özetlenen düzenlemeler akabinde, 19 Nisan 2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de (Tebliğ No: 2008-32/34) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2022-32/66) ile ise 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in menkul satış sözleşmelerini düzenleyen 8. maddesinin 9. fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Yapılan değişiklik ile 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in 8. maddesinin 9. fıkrasının sonuna “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” cümlesi eklenmiş ve maddenin tam metni şu hali almıştır:

Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.

2008-32/34 sayılı Tebliğ’in 8. maddesinin 9. fıkrasının son halinin lafzı uyarınca, menkul satış sözleşmesine taraf olan Türkiye’de yerleşik alıcıların ödemelerini Türk lirası üzerinden yapması, Türkiye’de yerleşik satıcıların ise Türk lirası cinsinden yapılan ödemeyi kabul etmelerinin ayrı ayrı zorunlu hale geldiği anlaşılmaktadır. Buna göre, Türkiye yerleşik kişiler arasında akdedilen -taşıt satış sözleşmeleri dışındaki- her türlü menkul satışlarına ilişkin sözleşmeler yine döviz cinsinden düzenlenebilecek ancak bunlara ilişkin ödemeler Türk lirası cinsinden yapılacaktır.

Menkul Satış Sözleşmelerinin Ödeme Yükümlülüğünde Yapılan Değişiklikle İlgili Bakanlık Duyurusu

2022-32/66 sayılı Tebliğ’in yayımlanmasını takiben, 21 Nisan 2022 tarihinde Bakanlık konuyla ilgili bir basın duyurusu da yayımlamıştır. Duyuruya göre;

• Yukarıda atıf yapılan 2008-32/34 sayılı Tebliğ ile 2022-32/66 sayılı Tebliğ’de geçen "menkul" ibaresi gayrimenkul tanımına girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsamaktadır.

• 2022-32/66 sayılı Tebliğ ile yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 19 Nisan 2022 ve bu tarih sonrasında döviz cinsinden düzenlenmiş olan çek vb. ödeme araçlarının Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdettikleri/akdedecekleri menkul satış sözleşmeleri konusu ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde kullanılması mümkün değildir.

Bununla beraber Türkiye’de yerleşik kişilerin;

19 Nisan 2022’den önce kendi aralarında akdetmiş oldukları menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında 2022-32/66 sayılı Tebliğ’in yürürlük tarihi olan 19 Nisan 2022 öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmaması,

19 Nisan 2022’den önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartının aranmaması

uygun bulunmuştur.

Döviz cinsinden düzenlenen menkul satış sözleşmesine ilişkin olarak Türk lirası cinsinden yapılacak ödemelerde hangi tarihteki kurun dikkate alınacağı konusunda 2022-32/66 sayılı Tebliğ ve Bakanlığın duyurusunda bir açıklama bulunmamaktadır.

Tebliğ No: 2022-32/66 ile Getirilen Diğer Değişiklikler

Menkul satış sözleşmeleri kapsamında yapılacak ödemelere ilişkin değişikliğe ek olarak, 2022-32/66 sayılı Tebliğ ile 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in 8. maddesinin 15. fıkrasında yer alan “kararlaştırılması” ibaresi “kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi” şeklinde değiştirilmiştir.

Bu çerçevede, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür.

2022-32/66 sayılı Tebliğ ile getirilen değişiklikler, yayım tarihi olan 19 Nisan 2022 itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Ticari hayatta sıklıkla karşılaşılan menkul satış sözleşmeleri çerçevesinde yapılacak ödemeler açısından yukarıda açıklanan değişikliğin göz önünde bulundurulması ve sözleşmede yer alan ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden belirlendi ise dahi ödemelerin - 2022-32/66 sayılı Tebliğ’de ya da Bakanlık duyurusunda belirlenecek kurla ilgili bir hüküm olmadığı için en azından bu konuda bir hüküm getirilene kadar- tarafların üzerinde mutabık kalacakları kur uyarınca Türk lirası cinsinden yapılması önem arz etmektedir. Türk lirasına çevirmede esas alınacak döviz kurunun taraflarca belirlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda ise ödeme yükümlülüğünün gerçekleştirileceği tarihteki TCMB efektif satış kurunun esas alınarak yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Tarafların 2008-32/34 sayılı Tebliğ’de yer alan düzenlemelere aykırı davranması, diğer bir deyişle menkul satış sözleşmelerine ilişkin ödemeleri döviz üzerinden yapmaya devam etmeleri halinde idari para cezaları söz konusu olacaktır. Tebliğ’e aykırılıklara ilişkin Türk Parası Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. maddesinin birinci fıkrası kapsamında yeniden değerleme oranları dikkate alındığında yaklaşık 11.000.-Tl -100.000.-TL idari para cezası sözleşmenin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere uygulanacaktır. Tekerrür durumunda ise bu cezalar iki katı olarak uygulanmaya devam edecektir.


-----

Şirketler, Birleşme ve Devralmalar

Görkem Bilgin ve Cansu Akbıyıklı


Paylaş: