Belirsiz süreli iş sözleşmeleri haklı neden olmadığı sürece taraflarca ihbar öneline uyularak feshedilebilir. İş Kanunu’nun 27. maddesinde çalışanın ihbar süresi içerisindeki iş arama izni düzenlenmektedir.
İhbar Süresinde İş Arama İzni
Söz konusu madde hükmü: “Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.” şeklindedir.
İş arama izni nasıl kullanılabilir?
İhbar süresi içerisinde işçi, mesai saatleri içerisinde günde en az iki saat olmak üzere iş arama iznini kullanmalıdır. İşveren bu nedenle çalışanın ücretinden bir kesinti yapamaz. İşçi isterse iş arama izinlerini birleştirerek işten ayrılacağı günden önce toplu olarak kullanabilecektir.
İşveren tarafından iş arama izninin süresi arttırılabilecektir. Ancak, işverenin iş arama izni yükümlülüğünü azaltan veya kaldıran sözleşme hükümleri geçerli olmayacaktır.
İş arama izni yalnızca işçinin çalıştırıldığı günler için söz konusu olacaktır. İşçinin çalışmadığı hafta tatili ile bayram ve genel tatil günleri için iş arama izni verilmesine gerek yoktur.[1]
İşveren işçinin mesai saatleri içerisindeki iş arama iznini kullanacağı zaman dilimini belirleyebilecektir.
Yeni bir iş bulması sebebiyle işten ayrılacak işçinin iş arama izninden yararlanıp yararlanmayacağı tartışmalıdır. Doktrindeki baskın görüşler uyarınca yeni iş arama izni hakkının doğumu için işçinin iş arama/bulma gereksinimi içinde olması gerekmektedir. Ancak doktrindeki baskın görüşlerinin aksine Yargıtay’ın işçi yeni iş bulmuş olması durumunda dahi işçiye yeni iş arama izni verilmesi gerektiği zira işçinin bu şekilde daha iyi bir iş bulma imkanına kavuşabileceği yönünde kararları da bulunmaktadır.[2]
Yargıtay ihbar süresi içerisinde işçiye yeni iş arama izninin kullandırılmamasının, verilen ihbar önelinin geçerliliğini etkilemeyeceğini belirtmektedir[3]. Ancak yeni iş arama izninin kullandırılmaması durumunda işveren işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödemekle yükümlüdür.
Yeni iş arama izni işçinin talebi olmaksızın işveren tarafından kullandırılmak zorundadır. Bununla ilgili olarak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 15.04.2021 tarihli yeni bir kararı ile[4], işverenin işçiye ihbar öneli içinde iş arama iznini toplu veya günlük kullanabileceğini bildirmiş olmasına karşın işçinin ihbar süresinin sonuna kadar tam gün mesai ile çalışması karşısında, iş arama izninden yararlanmanın işçinin isteği koşuluna bağlı olmadığını, işçinin talebi olmasa da işverenin bu izni kullandırmasının zorunlu olduğunu, olaydaki gibi bir bildirimin de işvereni bu yükümlülükten kurtarmayacağını, işçinin çalışmak istemesi durumunda dahi işçiye izin gün veya saatlerinde iş verilmemesi gerektiğini belirterek davacı işçinin iş arama izninde olması gerekirken çalıştığı süreye ait ücretinin de yüzde yüz zamlı olarak ödenmesine hükmetmiştir.
[1] Çalışılmayan günler için iş arama izni verilmesi gerekmediğine göre, iş arama izin ücretine de hak kazanılamaz (Yargıtay 9.HD., 2020/4142 E., 2021/433 K. ve 12.01.2021 T.)
[2] Yargıtay 7. HD 2015/8862 E., 2015/7426 K. ve 28.04.2015 T.; 2014/3100 E., 2014/11103 K. ve 22.05.2014 T.; 9. HD 2012/32958 E., 2014/21253 K., 23.06.2014 T.; 2011/53725 E., 2014/3399 K. ve 05.02.2014 T.
[3] Yargıtay 9. HD 2016/16373 E., 2020/5009 K. ve 08.06.2020 T.
[4] Yargıtay HGK 2018/759 E., 2021/490 K. ve 15.04.2021 T.
First published by ILO - Employment & Immigration Newsletter, in 15.06.2022
-----
Beril Yayla Sapan, Ezgi Kut ve Mehmet Berk Demir