Reklam Kurulu, 13 Eylül 2022 tarihli toplantısında, reklamların ekonomik ve sosyal sorumluluk bilincinde hazırlanması gerektiğine işaret eden yol gösterici bir karar verdi. Karar; Türkiye’de de faaliyet gösteren dünyaca ünlü hazır giyim firmasının internet sitesinde satışa sunulan ayakkabı, sandalet cinsi ürünlerin ekmek ve donut gibi gıda ürünleri ile birlikte bu ürünlerin altına ve üzerine konumlandırılarak yapılan tanıtımlarına ilişkindir.
Ekmekli Ayakkabı Reklamına Durdurma Cezası
Reklam Kurulu, şikayet konusu reklamlardaki görseller bakımından yaptığı incelemede; firma tarafından satışa sunulan ayakkabı, sandalet gibi ürünlerin birtakım ekmek ve donut gibi gıda ürünleri ile birlikte bu ürünlerin altına, üzerine veya yanına konumlandırılarak tanıtımının yapılmasının Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin "Doğruluk ve dürüstlük" başlıklı 7. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan "Reklamlar, ekonomik ve sosyal sorumluluk bilinci içinde ve haksız rekabete yol açmayacak şekilde hazırlanmalıdır" hükmüne aykırılık teşkil ettiği sonucuna varmıştır.
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde reklamların ekonomik ve sosyal sorumluluk bilinci içinde yapılması gerektiği düzenlenmiş olsa da bu kavramlar tanımlanmış değildir. İlgili hükmün kapsamının ve uygulama alanının tespit edilmesi açısından Kurulun anılan kararı önem arz etmektedir. Nitekim söz konusu düzenlemenin uygulama alanı ve sınırları ancak Kurul tarafından verilen kararlar ile belirlenebilir niteliktedir.
Kararın gerekçesinde söz konusu reklamların ekonomik ve sosyal sorumluluk bilinci ilkelerine aykırı olduğuna ilişkin detaylı bir açıklamaya yer verilmemiştir. Ancak Kurul kararının incelenmesinden; Türk toplumunun manevi değerlerinde ekmeğin önemli bir yerinin olmasının, hayati beslenme fonksiyonu için zorunlu bir kaynak olmasının yanı sıra dini ve kültürel hassasiyetlerle de birleşerek ekmeğin toplum açısından “kutsal” sayılmasının Yönetmeliğin aradığı sosyal sorumluluk bilinci kavramının doldurulmasında dikkate alındığı sonucuna varmak mümkündür. Ayrıca, yalnızca Türk toplumuna özgü değerler bakımından değil aslında ekmek vb. gıdaların dünyanın başka yerlerinde kutsal veya çeşitli toplumlar nezdinde manevi birtakım duygular ile ilgili bir değer olmasının da Reklam Kurulu tarafından dikkate alındığı sonucuna varılabilir.
Bu karara karşı birtakım eleştirilerde bulunulmuş olsa da reklamlarda toplumun büyük çoğunluğunda karşılık bulan değer ve hassasiyetlere saygı gösterilmesi ve reklamların sosyal sorumluluk bilinci içinde yapılması gerekliliği bakımından kararın yol gösterici nitelikte olduğunu değerlendiriyoruz.
-----
Teknoloji, Medya ve Telekomünikasyon