Mario Draghi'nin 9 Eylül'de Avrupa Komisyonu için hazırladığı rekabet edebilirlik raporunda da vurgulandığı üzere, Avrupa Birliği'nde yaşam standartlarının temel ölçütlerinden biri olan kişi başına gelir, çoğunlukla düşük verimlilik nedeniyle, Amerika Birleşik Devletleri'ne kıyasla ortalama üçte bir oranında daha azdır. Peki ama sorunun nedeni nedir? Önümüzdeki Bölgesel Ekonomik Görünüm'de gösterdiğimiz gibi, Avrupa'nın toplam verimlilik sorunu firma düzeyindeki performans farklılıklarına kadar uzanmaktadır.
Büyük, lider şirketler arasında üretkenlik ve yenilikçilik Atlantik'in her iki yakasında da belirgin bir şekilde farklılaşmıştır. ABD'de borsaya kayıtlı firmaların piyasa değerleri 2005'ten bu yana üç kattan fazla artarken, Avrupa'dakiler sadece %60 oranında büyümüştür. Değerlemeler karşılanmayan beklentileri yansıtabilirken, analizimiz bu farklılığın aynı zamanda tüm sektörlerdeki üretkenlik farkından kaynaklandığını ve özellikle teknoloji sektörlerinde belirgin olduğunu göstermektedir. ABD'li teknoloji firmalarının üretkenliği 2005 yılından bu yana yaklaşık %40 artarken, Avrupalı şirketlerin üretkenliği çok az değişmiştir. Bu önemli fark, araştırma ve geliştirme harcamalarının satışlara oranının Avrupa'nın iki katından fazla olduğu Amerika Birleşik Devletleri'ndeki şirketler arasında çok daha fazla inovasyon çabası ile desteklenmektedir.
Avrupa, büyük şirketlerin ötesinde daha geniş bir iş dinamizmi eksikliğinden de muzdariptir. Yeni kurulan şirket sayısı daha azdır ve bu şirketler arasında çok azı hızlı büyüyerek sonunda büyük firmalar haline gelmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde en hızlı büyüyen genç şirketler, Avrupalı muadillerine kıyasla altı kat daha fazla kişiyi istihdam etmektedir (toplam istihdamın payı olarak). Daha az sayıda başarılı genç şirketle birlikte, daha sonra daha az sayıda büyük ve yüksek üretkenliğe sahip şirket de ortaya çıkmaktadır. Bunun yerine, aşırı sayıda küçük ve düşük büyüme oranına sahip firma bulunmaktadır.Avrupa'nın daha zayıf iş dinamizmi kısmen ölçek büyütme -özellikle de inovasyon- konusundaki kısıtlamalardan kaynaklanmaktadır. İki kilit faktör daha küçük pazar büyüklüğü ve finansmana erişimdir:- Pazar büyüklüğü: AB ve ABD pazarları satın alma gücü paritesine göre gayri safi yurtiçi hasıla açısından karşılaştırılabilir olsa da, AB'nin pazarı hala oldukça parçalıdır. AB ülkeleri arasındaki ticaret yoğunluğu, ABD eyaletleri arasındaki seviyenin yarısından daha azdır. Bu da Avrupalı bir işletmenin ölçek ekonomilerinden ve ağ etkilerinden Amerikalı bir işletme kadar faydalanamayacağı anlamına geliyor ki bu da özellikle hızlı ölçek büyütmenin kritik önem taşıdığı teknoloji sektöründe zararlı.- Finansmana erişim: Son yirmi yılda, ABD'de kote olan firmalar, Avrupalı muadillerine kıyasla büyüklüklerine göre yaklaşık iki kat daha fazla öz sermaye ihraç etmiştir. Özsermaye, banka kredisi için teminat olarak gösterilemeyen patentler veya ticari markalar gibi maddi olmayan yatırımları finanse etmek ve bu yatırımları kısa vadeli ekonomik dalgalanmalara karşı korumak için çok önemlidir. Borç yoluyla finansman da özellikle genç işletmeler için daha yüksek faiz oranları taşıyor. Risk sermayesi yatırımı bu firmalara yardımcı olabilir, ancak AB'de bu pazarın büyüklüğü ekonominin payı olarak ABD'dekinin sadece dörtte biri kadardır.Avrupalı işletmelerin düşük performansının ardındaki bu temel nedenlerin ele alınması, hem AB hem de yerel düzeyde önemli adımlar atılmasını gerektirecektir.
Avrupa tek pazarının derinleştirilmesi, Avrupa'nın en üretken firmaları için büyümenin önündeki kısıtlamaları ortadan kaldıracaktır. AB içinde ticaretin önündeki engellerin kaldırılması ve sermaye piyasaları birliğinin ilerletilmesi, firmaları Ar-Ge ve ancak geniş bir müşteri tabanı ile karşılığını veren diğer yatırımları yapmaya teşvik edecektir. Örneğin, AB ülkelerini birbirine bağlamak için fiziksel altyapıya daha fazla yatırım yapılması ve hizmet ticaretinin daha derinlemesine serbestleştirilmesi, firmaların Avrupa içindeki pazar erişimini genişletebilir. Risk sermayesini engelleyen kısıtlamaların hafifletilmesi, yeni başlayanlar ve genç firmalar için öz sermaye finansmanının kullanılabilirliğini artıracaktır. Önlemler arasında daha büyük girişim fonlarına yatırım yapılmasını engelleyen düzenlemelerin uyumlaştırılması ve Avrupa Yatırım Fonu'nun bir kamu malı olarak durum tespiti de dahil olmak üzere bir kalite mührü sağlayarak katalizör bir rol oynaması yer almaktadır.İş dünyasının dinamizmini artırmak için AB düzeyindeki hedeflere uygun güçlü yerel çabalar da gerekmektedir. Girişin önündeki idari engellerin hafifletilmesi, özellikle hizmet sektörlerinde daha fazla insanın iş kurmasına yardımcı olacaktır. Yeni ve yenilikçi firmaların girişini kolaylaştırmak için, işleri değil çalışanları koruyan işgücü piyasası düzenlemeleri de gereklidir. Bu da daha esnek işten çıkarma prosedürlerinin yeterli işsizlik yardımları ve iş arama ve beceri geliştirmeyi destekleyen güçlü aktif işgücü piyasası politikaları ile birleştirilmesi anlamına gelmektedir. Firma büyümesini teşvik etmek için küçük firmalara yönelik vergi ve düzenleme teşvikleri geçici hale getirilmelidir. Son olarak, yükseköğrenimin desteklenmesi ve beceri uyumsuzluklarının ele alınması, yeni firmalar aracılığıyla fikir yaratımını ve mevcut işletmeler tarafından teknolojinin benimsenmesini teşvik etmek için kritik öneme sahiptir.AB, tek pazar içerisinde mal, hizmet, sermaye ve işgücü akışının önündeki engellerin kaldırılması için ortak bir zemin bulmalıdır. Bu çabaların, korunan sektörlerin açılması, sınırlar ötesinde faaliyet göstermenin düzenleyici maliyetlerinin düşürülmesi, yenilikçi girişimler için sermaye piyasasının genişletilmesi ve eğitime yatırım yapılması gibi birçok alanı kapsaması gerekecektir. Gelişen bir iş sektörü, Avrupa'nın büyük üretkenlik ve kişi başına düşen gelir farkını azaltmanın anahtarıdır.
Kaynak: IMF Blogs, "How to Awaken Europe's Private Sector and Boost Economic Growth", Eylül 2024. Yazarlar: Diego Cerdeiro, Gee Hee Hong, Alfred Kammer
