TÜRKONFED Akademi - Önce Küçüğü Düşün

TÜRKONFED Akademi - Önce Küçüğü Düşün

“KOBİ Verilerine Genel Bakış” bölümünde de aktarıldığı üzere, hem KOBİ kredilerindeki artış hızı geçen seneye göre artarken hem de piyasadaki ticari kredi faiz oranı yükseldi. Finansal piyasalarda dalgalanmaların arttığı dönemler, özellikle KOBİ’leri etkilemektedir.  Finansman kaynaklarının pahalandığı ve azaldığı dönemlerde, işler KOBİ’ler için zorlaşmaktadır. Dolayısıyla bu tarz piyasa dalgalanmalarının etkisinin sınırlı kalması ve KOBİ’lerin karşılaştığı tahsilat güçlüğü ile ilgili problemlerin önüne geçmek amacıyla “önce küçüğü düşün ilkesi” çerçevesinde önlemler alınması önemlidir.

Türk Ticaret Kanunu’nun 1530’uncu maddesinin 5. ve 8. fıkralarında yer alan “büyük şirketler tarafından KOBİ’lere yapılacak olan ödemelerin 60 günü aşmaması” uygulaması Avrupa Komisyonu tarafından uygulamaya geçirilen Geç Ödemeler Direktifi ile aynı fikirlerle ortaya çıkmıştır. Ancak TTK’nın 1530. Maddesi Geç Ödeme Direktifi ile benzer bir mantıkla çıkarılmış olsa da, kanunun çıkış ve uygulama aşamasındaki bazı aksaklık ve eksiklikler göze çarpmaktadır:

  1. TTK’daki 1530. Madde ile AB Geç Ödeme Direktifi arasındaki en önemli fark, Türkiye’deki kanunun kamu kurumları ve belediyeleri kapsamamasıdır.  Kanunun ilk teklif metninde kamu kurumları ve belediyeler bu kanuna dahilken, Meclis’te kanunlaşma aşamasında bu kurumlar kapsam dışında tutulmuştur. Belediyelerin KOBİ’lere ödemelerinin – ihale şartnamesine aykırı olmasına rağmen- 2 seneyi aşan vadelerde yapıldığının pek çok örneğini göstermek mümkündür. Sadece özel sektörün dahil olduğu bir kanun hem uygulama aşamasında, hem de rekabet koşulları açısından sorunlar doğurmaktadır. 
  2. Diğer önemli bir eksiklik, yine Meclis’te değişikliğe uğrayan, ödemenin yapılması için öngörülen sürenin AB’deki 30 gün yerine, Türkiye’de 60 güne çıkarılması olmuştur.  Gelişmiş ülkelerde performans farkları mevcut olmakla birlikte, AB içinde Belçika, Hollanda, İsviçre ve Almanya’da borç ödemeleri kanunen – veya kontratlarda öngörülen – zamandan 1-6 gün daha önce yapılmaktadır.  Ödeme gecikmesi ABD’de[1] 6, İngiltere’de 7, Kanada’da 12, Avustralya’da[2] 26 gün olarak hesaplanmaktadır. Ekonomilerin KOBİ düzeyinde yarıştıkları bir dönemde, ödeme gecikmelerinin diğer ülkelere göre uzun olması, Türkiye KOBİ’lerinin rekabetçiliğini olumsuz etkilemektedir.
  3. TTK’nın 1530. Maddesi[3] ile benzer kanunları olan ülkelere göre bir diğer farklılık kanunun uygulama pratiğinde bulunmaktadır.  TTK’daki KOBİ’ler için yer alan bu uygulamaların fiilen 60 günde dahi uygulanmadığı belirtilmektedir. Diğer ülkeler, kanunun uygulanabilmesi için farklılaşan uygulamalar kullanmakta ve sürecin KOBİ’lerin lehine döndürülmesi için mekanizmalar yerleştirmektedir. 

TÜRKONFED’in de üyesi olduğu Avrupa KOBİ ve Esnaf Birliği’nin (UEAPME) son çalışmalarından birinde ise “İşletmeler Arası Ticari İşlemlerde Ödeme Zamanlamalarının İyileştirilmesi” konusu yer aldı. Hazırlanan ve UEAPME üyelerine sunulan bu çalışmada öne çıkan başlıklar kısaca şu başlıklarda yer alıyor:

  • Sıkı Ödeme Koşulları:

Uzun ödeme koşullarına karşı savunmasız olan sektörlerde, sektörlerin özellikleri dikkate alınarak uygun bir izleme ve uygulama sistemi sağlanması gerekmektedir.

  • Ödeme Uygulamalarının Şeffaflığı:

Ödeme uygulamalarında şeffaflığın zorunlu olması ve büyük şirketlerin ödeme uygulamalarını iyileştirmeleri için “İsmi Teşhir ve Utanç” uygulaması teşvik edilmelidir. Ödeme uygulamalarında şeffaflık için ise veri tabanları oluşturulması bu konuda ve farkındalık yaratması önerilmektedir.

  • Fatura Yönetimi Ölçütleri:

Fatura yönetimi önlemleri idari verimsizliklerin azaltılması, daha hızlı ödeme ve nakit akışının iyileştirilmesini (e-faturalandırmanın uygulanması tasarruf sağlayabilir) sağlamaktadır. Bu konuda iş dünyası derneklerinin farkındalık yaratması önerilmektedir.

  • Uyuşmazlık Çözüm Sistemleri:

İşletmeler arası uyuşmazlıkların mahkemede çözülmesi yerine çözüm mekanizmalarının uygulanması mahkemeye gitmekten daha uygun maliyetli ve hızlı, iş ilişkilerinde daha az zararlı, daha geniş kültürel değişimi sağlayan, yatay düzlemde veya sektörel düzeyde daha kolay olan sistemlerdir. Bu kapsamda özellikle KOBİ’ler için arabuluculuk ücretlerinin en aza indirgenmesi önerilmiştir.

  • İdari Yaptırımlar:

Geç ödemeye ilişkin mevzuatın uygulanması güçlendirilmelidir. Üye devletlerin ulusal izleme ve kontrol planları (farklı sektörlerde karşılaşılan risklerin düzeyine bağlı olarak), kurallara uyulmaması durumunda idari yaptırımlar uygulamaları (yani mali cezalar); ve caydırıcı etkiyi ve şeffaflığı artırmak için yaptırımlara ilişkin kararların yayınlanmaları önerilmektedir.

  • Hızlı Ödeme Kodları ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk

İş dünyası derneklerinin, hızlı ödeme kodlarını teşvik etmesi, uygun yaptırımı sağlaması, büyük şirketlerin “hızlı ödeme kodları”na kaydolmasını ve iyi ödeme davranışını teşvik etmek için geç ödemelere karşı KSS önlemlerini teşvik etmesi beklenmektedir.

  • Kredi Yönetimi Eğitimi

Etkili kredi yönetimi ile ilgili olarak işletme sahiplerinin eğitim eksikliği, geç ödemeleri güçlendirmektedir. KOBİ'lerde kredi yönetimini etkili kontrol yöntemleri bilgisi sınırlı kalmaktadır. Bu nedenle AB üyesi devletlerin hedeflenen kredi yönetimi eğitimini ve eğitimi katılmak isteyen şirketlere finansal destek sağlaması; iş dünyası derneklerinin ise kredi yönetimi hakkında el kitapları ve iş rehberleri geliştirmeleri önerilmektedir.

Paylaş: