Ekonomide Ocak-Mart ayına dair gelen son veriler, ilk çeyrekte GSYH değişiminin büyümenin negatif olacağını gösterirken, daralmanın boyutunun 2018 ilk çeyreğe göre daha az olacağına ve dip noktanın görülmüş olduğuna işaret ediyor.
Teknik Resesyon Sona Ererken, Beklenen Toparlanma Gecikebilir Mi?
Ekonomide Ocak-Mart ayına dair gelen son veriler, ilk çeyrekte GSYH değişiminin büyümenin negatif olacağını gösterirken, daralmanın boyutunun 2018 ilk çeyreğe göre daha az olacağına ve dip noktanın görülmüş olduğuna işaret ediyor. Bir başka deyişle veriler, ilk çeyrekte teknik olarak resesyonun[1] son bulabileceğine işaret ediyor. Öte yandan ilk çeyreğin sonundan itibaren finansal piyasalardaki artan dalgalanma ve yükselen borçlanma maliyetleri sebebiyle, toparlanmanın tahmin edilenden daha yavaş olması veya teknik resesyonun tekrar ortaya çıkma riskine de vurgu yapılıyor.
Uluslararası kuruluşlar finansal piyasalarda meydana gelen dalgalanmalar nedeniyle Türkiye’nin 2019 büyüme tahminlerini revize etti. Geçen ay IMF’in Türkiye’nin 2019 yılı için %0,4 büyüme beklentisini %3,3 daralmaya güncellemesinin ardından, EBRD %1 oranında ve Avrupa Birliği Komisyonu da %2,3 oranında daralma beklediklerini açıkladı. Fitch, Moody’s ve S&P ise piyasalardaki dalgalanmalar, düşük döviz rezervi ve yüksek dış borç gibi risklere dikkat çekti.
[1] Teknik resesyon, çeyreklik verilerle büyümedeki üst üste 2 çeyreklik daralma olarak tanımlanıyor.
Enflasyonda Gıda Katılığı Sürüyor
Mart ayı verilerine göre aylık enflasyon %1,7 olurken (önceki ay %1), yıllık enflasyon ise %19,5 oldu (önceki ay %19,7). Gıda enflasyonunda ise katılık sürmeye devam ediyor; mart ayında gıda enflasyonu tarihi zirveyi görerek %31,7’ye yükseldi. Ev eşyası (%27,6) ve sağlık (%19,8) fiyatları yıllık olarak en fazla artan diğer iki kalem oldu. Üretici fiyatlarındaki yıllık artışın yavaşlama trendi ise mart ayında sona erdi; üretici fiyatlarındaki yıllık artış %30,1 oldu (Şubat ayında %29,6).
Merkez Bankası’nın Enflasyon Görünüm Raporu’nda da Türk lirasındaki değer kaybının enflasyon üzerinde kayda değer bir etki oluşturduğu ve döviz kurundan fiyatlara geçişin tarihsel ortalamalara kıyasla daha yüksek bir oranda gerçekleştiği vurgulandı.
Kaynak: TÜİK verilerinden hazırlanmıştır
Sanayi Üretimi İlk Çeyrekte %4,8 Oranında Daraldı
Son açıklanan verilere göre sanayi üretimi mart ayında geçen yılın aynı ayına göre %2,2 oranında daraldı. Aylık gelişmelere göre ise sanayi üretimi şubat ve mart aylarında artışa geçti. İstanbul Sanayi Odası ve Markit iş birliğinde hazırlanan PMI endeksi de şubat ve mart ayında artışa geçerek sanayi üretiminde toparlanmanın sinyalini vermişti. PMI endeksi nisan ayında ise önceki aya göre 0,4 puan gerileyerek 46,8 değerini aldı.
Mart verisiyle birlikte, sanayi üretimi ilk çeyrekte geçen yıla göre %4,8 oranında daraldı. 2018 yılı dördüncü çeyrekteki daralma oranı ise %7,5’ti. Sanayi üretimindeki gerilemenin yavaşlaması ilk çeyrekte büyümedeki daralmanın boyutunun da yavaşlamasına işaret edebilir.
Kaynak: TÜİK ve İSO verilerinden hazırlanmıştır
İlk Çeyrekte İnşaat Sektöründe Yavaşlama
TÜİK verilerine göre, 2019 yılı Ocak-Mart döneminde toplam satılan konut sayısı 256.433 oldu. Konut satışları 2014 yılı ilk çeyreğinden beri en düşük seviyeye geriledi. İlk çeyrekteki konut satışlarının 2018 yılı ilk çeyreğine göre değişimi %15,6 oranında azalma oldu.
Bir diğer inşaat verisi ise TÜİK sektörel güven endeksleri; inşaat sektöründe faaliyetleri kısıtlayan temel faktörlere bakıldığında en başta “finansman sorunları” ikinci sırada ise “talep yetersizliği” yer alıyor. Üye derneklerimizden İMSAD’ın Mart ayı Sektör Raporu’nda da “inşaat işlerindeki küçülme ve iç talepteki keskin daralmanın etkili olduğu Ocak ayında, inşaat malzemesi ortalama sanayi üretiminin, 2018 yılının Ocak ayına göre yüzde 24,3 küçüldüğü” ifade ediliyor.
Kaynak: TÜİK verilerinden hazırlanmıştır
İhracat Mart Ayında Azalışta
TÜİK’in son yayınlanan verilerine göre ihracat mart ayında %0,4 gerileyerek 15,5 milyar dolar, ithalat ise %17,8 gerileyerek 17,6 milyar dolar oldu. İlk üç aylık kümülatif verilere bakıldığında, ihracat geçen yılın aynı dönemine göre %2,7 artarak 42,2 milyar dolara yükselirken ithalat %20,8 oranında daralarak 49 milyar dolar oldu. Yeni açıklanan veriler ışığında, dış ticaretin GSYH’yı ilk çeyrekte yine destekleyeceği görülüyor.
Öte yandan, ülke gruplarına göre dış ticarete bakıldığında ise, AB ülkelerine yapılan ihracatın payının geçen yılın aynı döneminde %52 olduğu, bu sene ise %50’ye gerilediği görülüyor. Daha önceki bültenlerimizde de bahsettiğimiz üzere, AB ülkelerindeki durgunluğun etkisiyle talepteki azalma ihracatın artış hızının yavaşlamasında etkili oldu.
Bir diğer konu ise TÜİK verilerine göre ihracat birim endeksinin mart ayında %6,3 azalırken ihracat miktar endeksinin %6,2 oranında artması. İhracat birim endeksinin geçen yılın ikinci yarısından itibaren azalması, liradaki değer kaybından kaynaklanıyor. Öte yandan ihracat ilk çeyrekte sadece %2,7 arttı. Bu durum daha düşük fiyattan daha fazla ürün satıldığı anlamına geliyor.
Cari açık da dış ticaret açığındaki gerilemenin etkisiyle azalıyor. Mart ayında 589 milyon dolar olan cari açık, 12 aylık kümülatif veriye göre 12,8 milyar dolara gerileyerek Ağustos 2009’dan bu yana en düşük seviyeye geldi.
Kaynak: TÜİK verilerinden hesaplanmıştır