Avrupa Komisyonu Aralık 2019’da 2050 yılına kadar Avrupa’yı iklim nötr hale getirmeyi ve ekonomik büyümenin kaynak kullanımından ayrıştırılarak Avrupa Birliği (AB) ekonomisinin sürdürülebilir olmasını amaçlayan Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı (AYM) yayımlamıştır. Avrupa Birliği’nin, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı ve ithalat sağlayıcısı olması nedeniyle, Türk işletmelerinin Avrupa tarafından AYM kapsamında uygulanacak politikalardan haberdar olmaları önem taşımaktadır.
KOBİ’lerin AYM’ye Uyum Sürecinde Kaynak Verimliliği Önem Arz Ediyor
Bu değişim sürecini ayrıca KOBİ’ler çerçevesinde değerlendirmek üzere Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) tarafından geçtiğimiz ay, “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve KOBİ’ler” başlıklı bir rapor yayımlandı. Raporda, KOBİ’lerin yeşil ekonomiye geçiş sürecinde, kaynak verimliliği kanalıyla kazanacakları maliyet avantajına da dikkat çekildi. KOBİ’lerin AYM’ye uyum sürecinde karşılacakları finansal kısıtlar, yapılan yatırımların getirisi ile ilgili belirsizlik gibi engellere rağmen kaynak verimliliği ile ilgili alınacak aksiyonların, uyum sürecinde önemli bir fırsat olabileceği belirtildi.
Raporda, 2017 yılında KOBİ’ler kapsamında yürütülen ve Avrupa Birliği (AB28) ile Türkiye’nin de içinde olduğu 37 ülkeyi kapsayan Flaş Barometre anketine de yer verilmiştir. Bu anket kapsamında, KOBİ’ler için en yaygın olan kaynak verimliliği aksiyonları, yeşil ürün pazarlarına erişim ve atıkların minimize edilmesi olarak ortaya konmuştur. Öte yandan ankette, kaynak verimliliği ile aksiyon planlarının en çok imalat sektöründe yaygın olduğu ve firma yaşının arttıkça kaynak verimliliğinin azaldığı gibi sonuçlara da ulaşılmıştır.
Grafik 1- Kaynak Verimliliği Yatırımları Grafik 2- Kaynak Verimliliğinin Üretim Maliyetine Etkisi
Ancak KOBİ’lerin kaynak verimliliği alanında yatırım yapmalarına engel teşkil eden bazı nedenler söz konusu. Yapılacak yatırımların kısa ve orta vadede getirisi ile ilgili belirsizlikler bunlardan biri. Ankete göre AB kapsamında KOBİ’lerin yüzde 30’u kaynak verimliliğine hiçbir yatırım yapmazken, bu oran Türk KOBİ’lerinde yüzde 40’a kadar çıkmaktadır. Türk KOBİ’lerinin yüzde 29’ı ise cirosunun yüzde 5’inden az bir kısmını kaynak verimliliği yatırımlarına ayırmıştır. (Grafik 1)
Öte yandan Türk KOBİ’lerinin yüzde 16’sı kaynak verimliliğinin üretim maliyetlerini “önemli ölçüde arttırdığını” belirtmektedir. Bu cevabı belirtenlerin oranının en fazla Türkiye’ye ait olması, KOBİ’lere kaynak verimliliği yatırımlarının üretim maliyeti üzerindeki pozitif etkileri konusunda rehberlik ihtiyacı olduğunu göstermektedir. (Grafik 2)
Grafik 3- Kaynak Verimliliğine İlişkin Zorluklar Grafik 4- Kaynak Verimliliğine İlişkin Yardımcı Etkenler
Ankette KOBİ’lere kaynak verimliliği için aksiyon alırken ne gibi zorluklarla karşılaştıkları da sorulmuştur. AB28 kapsamında karşılaşılan en yaygın zorluklar arasında, karmaşık idari veya yasal prosedürlerin oranı yüzde 33 iken, Türk KOBİ’lerinde bu oran yüzde 48 olmuştur. Türk KOBİ’leri tarafından karşılaşılan diğer zorluklar ise çevresel eylemlerin maliyeti ve spesifik çevresel uzmanlık eksikliği (yüzde 38), şirketleri için doğru kaynak verimliliği eylemleri seçmedeki zorluk (yüzde 37), kaynak verimli ürün veya hizmetlere yönelik talep eksikliği (yüzde 35) olarak sıralanmaktadır. (Grafik 3)
Kaynak verimliliği konusunda nasıl bir desteğin en çok işlerine yarayacağı sorulduğunda AB28 kapsamındaki KOBİ’ler için en önemli destek mekanizması devlet tarafından sağlanan hibeler ve sübvansiyonlar olurken Türk KOBİ’leri için kaynak verimliliğine ilişkin finansman olanakları ve finansal planlama hakkında tavsiyeler öne çıkmaktadır. (Grafik 4)
Sonuç olarak rapora göre, AYM ile başlayacak dönüşümde KOBİ’ler için kaynak verimliliği ve döngüsel ekonomi alanlarında önemli fırsatlar söz konusudur. Bu fırsatlar değerlendirildiği takdirde kaynak verimliliği özellikle, sanayi sektörü için enerji verimliliği kanalı ile büyük bir potansiyel oluşturacaktır.