Haziran ayında Uluslararası Ticaret Merkezi tarafından “KOBİ Rekabetçilik Görünümü 2021” raporu yayımlandı. Rapor, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ'ler), yaklaşan iklim kriziyle yüzleşmeye hazırlanmaları için COVID-19 pandemisinin etkilerini nasıl onarabileceklerini analiz ediyor. Buna ek olarak raporda rekabetçi, esnek ve sürdürülebilirliğe önem veren KOBİ’leri teşvik etmek için 20 maddelik bir Yeşil Kurtarma Planı sunuluyor.
KOBİ'lerin İklim Kriziyle Yüzleşmeleri İçin “Yeşil Kurtarma Planı”
Raporda, pandemi sürecinin, krizlere hazırlıksız olmanın kalıcı bir şekilde ekonomik ve sosyal etkiler bıraktığının bir hatırlatıcısı olduğu belirtilirken bu etkilerin büyük firmalara göre daha düşük dayanıklılık seviyelerine sahip olan ve kaynak yetersizliği yaşayan KOBİ’ler tarafından daha çok hissedildiğine vurgu yapılıyor. 2020 yılında gerçekleştirilen “The global ITC COVID-19 Business Impact” anketine göre büyük işletmelerin %43’ü pandemiden olumsuz etkilendiğini vurgulanırken, bu oran mikro işletmelerde %60 ve küçük işletmelerde %57 seviyesinde bulunuyor. (Grafik 1)
Grafik 1- Covid-19’un firma büyüklüğüne göre etkisi
Raporda birçok KOBİ’nin, iklim krizinin sonuçlarından endişe duyduğunu ancak çoğunun henüz buna uyum sağlayacak önlemlere yatırım yapmadığına dikkat çekiliyor. Özellikle küçük ve orta ölçekteki firmaların çevresel riskleri azaltma kapsamında yapılan yatırımlarda büyük firmalara oranla daha geride kaldığı ortaya çıkıyor. Anket sonuçlarına göre büyük firmaların %60’ı çevresel risklere karşı en az bir tedbire yatırım yaptıklarını gözlenirken; bu oran mikro, küçük ve orta firmalarda %38 olarak karşımıza çıkıyor. Buna ek olarak raporda gençlerin ve kadınların liderliğindeki firmaların da diğer firmalara göre daha az oranda iklim krizine uyum sağlayacak yatırımlar yaptığı bulgulanıyor. Çevresel riskleri azaltma kapsamında yapılan yatırımların, firmaların ihracat yapma durumları ile ilişkisi de incelenen ankette ihracat yapan işletmelerin %45’inin, ihracat yapmayanların ise %35’inin çevresel risklere karşı en az bir tedbire yatırım yaptıkları rapor ediliyor. (Grafik 2)
Grafik 2- Çevresel Risklere Adaptasyon için En Az Bir Tedbire Yatırım Yaptınız mı?
Raporda, yeşil yatırımların doğal olarak çevreye sağlayacağı katkıların yanında, firmaların kârlılığına olan faydasına da dikkat çekilmiş. Ankete katılan firmalardan, son 3 yılda çevre yatırımı yapanlarının; %19’u ürün kalitesinin iyileştiğini %17,3’ü yeni pazarlara eriştiğini %16,6’sı üretimlerini yükselttiğini %10’u ise girdi maliyetlerini düşürdüğünü belirtmiş. (Grafik 3)
Grafik 3- Firmaların Çevre Yatırımları Sonucundaki Kazanımları
“Yeşil Kurtarma Planı” Önerileri
Raporda KOBİ'lerin yeşil geçişini teşvik etmede dört ana grubun oynayacağı rolün önemine dikkat çekilmiş. Bunlar iş dünyasını destekleyen kuruluşlar, hükümetler, değer zincirlerindeki lider firmalar ve uluslararası kuruluşlar olarak sıralanıyor.
İş Dünyasını Destekleyen Kuruluşlara Öneriler:
1. Çevresel sürdürülebilirlik konusunda dahili veya harici uzmanlık geliştirilmesine katkı sağlamak,
2. Yeşil dönüşüm konusunda bilgi paylaşımı için ağlar oluşturulması ve/veya bu yapılara katılım sağlanması,
3. KOBİ'lere destek için yerel ekosistemin geliştirilmesi (KOBİ’lere destek sağlayacak yerel hizmet ekosistemini kapasitesinin arttırılması)
4. Güvenilir aracı rolünün üstlenilmesi
• KOBİ'lerin daha uygun finansal hizmetlere erişmesine yardımcı olmak,
• Özellikle üretim sektörlerinde afet risk sigortası planlarının geliştirilmesine yardımcı olmak
• İklim yatırımcılarıyla iklim finansmanına ihtiyaç duyan KOBİ'lerin eşleşmesine yardımcı platformlar oluşturmak
5. KOBİ'lere yeşil yaklaşımları benimsemeleri için eğitimler düzenlenmesi.
Hükümetlere Öneriler:
6. Çevresel sürdürülebilirliğin COVID-19 destek programlarına dahil edilmesi,
7. Yeşil Dönüşüm’ü destekleyen yasal çerçevelerin ve stratejilerin kurumlar, sektörler ve idari birimler arasında tutarlı olması.
8. Politika yapımında 'önce küçüğü düşün’ ilkesinin uygulanması,
9. Yeşil finansman için teşvikler sağlanması,
10. Teknolojilere ve becerilere erişimin desteklenerek inovasyonların teşvik edilmesi.
Değer Zincirlerindeki Lider Firmalara Öneriler:
11. Bütünsel bir risk yönetimi yaklaşımının benimsenmesi,
12. Sürdürülebilirlik standartlarının uyumlu hale getirilmesi veya karşılıklı olarak tanınması,
13. Geleneksel olmayan bölgelerdeki (örn. az gelişmiş ülkeler) KOBİ'lerin uluslararası değer zincirlerine katılımını destekleyerek hem bu bölgelerdeki firmaların büyümesine katkı sağlamak hem de kendi tedarik ağlarını çeşitlendirmek,
14. Tedarik zinciri finansmanına erişiminin kolaylaştırılması ve değer zincirleri boyunca teknolojiler ve en iyi uygulamaların yaygınlaştırılması,
15. KOBİ’lerin becerilerininin geliştirilmesi, tedarikçi KOBİ'lerin yerel, iklimsel ve ekonomik koşullarına duyarlı çözümlerin tercihi.
Uluslararası Kuruluşlara Öneriler:
16. İklim ve çevre konusundaki hususların “tüm sektörleri kapsayacak ve KOBİ rekabetçiliğini hedefleyen bir yaklaşım ile” oluşturulan stratejilerin, programların ve projelerin tasarım uygulama ve değerlendirme süreçlerine dahil edilmesi
17. Bilgi ve en iyi uygulamaların paylaşımı için tarafsız bir platform oluşturulması,
18. KOBİ'lerin çok uluslu forumlara katılımının sağlanarak karar verme süreçlerinin içine dahil edilmesi,
19. KOBİ'lere özel finansal çözümlerinin teşvik edilmesi (örn: etki yatırım girişimleri, iklim yatırımcıları ve KOBİ’ler arasında eşleştirme platformları, yerel finans sektörüne finansman ve iklim projelerinin değerlemesi konusunda teknik yardım sağlanması)
20. KOBİ'ler için desteklerin artırılması.
Kaynak: International Trade Centre (2021). SME Competitiveness Outlook 2021: Empowering the Green Recovery