Dış Ticaret Hacmi ve Dış Ticaret Hadleri

Dünya Bankası raporunda da yüksek teknoloji ihracatındaki azalmaya dikkat çekilmiş olup uzun vadeli finansman sağlanmasının ve kur istikrarının bu sorunun çözümlerinden olduğu vurgulanmıştır. TL’nin aşırı değer kaybının dış ticarete olumsuz etkisini en net sergileyen veri dış ticaret hadleridir. İhracat birim değeri hafif bir atış gösterirken, İthalat birim değer endeksi çok ciddi oranda artmıştır. Dolayısıyla dış ticaret haddi, ihracat aleyine değişmiştir.

Aylık Dış Ticaret Hacmi

Her ne kadar rekabetçi kur ve Çin modeli gibi ifadelerle ihracat temelli bir büyüme hedeflendiği dile getirilmiş olsa da geçtiğimiz yılın son üç ayının dış ticaret verileri ne ihracatta bir artışa ne de ithalatta bir daralmaya işaret etmektedir. Rekabetçi kurdan vazgeçilip, Kur Korumalı Mevduat sistemi açıklandıktan sonra Türkiye Ekonomi Modeli’ne geçildi. Faiz indirme politikasının ve rekabetçi kur politikasının bir sonucu olarak ithal ürün fiyatlarında artışların da ciddi katkısıyla enflasyon fahiş düzeylere ulaştı.

Aralık ayında 10.3 milyar dolar dış ticaret açığı verildi. Bu rakam Eylül 2011’den sonra gerçekleşen en yüksek dış ticaret açığıdır.

Grafik-1

12 Şubat günü Türkiye Ekonomi Modeli’nin yeni paketlerini açıklandığında önemli bir hedef ortaya konmuştu. Türkiye ihracatla büyümeye başlamıştı ve hedef enerji hariç cari fazla veren ekonominin tam anlamıyla cari fazla vermeye başlamasıydı. Ancak güncel verilere göre enerji verileri hariç tutulduğunda bile ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın altında kalıyor. Ekonomi yönetimi her ne kadar cari fazla vererek büyüme hedefi olduğu iddia etse de hem aylık hem yıllık veriler göstermektedir ki Türkiye’nin ithalata dayalı büyüme sorunu kısa vadeli politikalar ile çözülememiştir. Ukrayna savaşı sonrası yükselen enerji fiyatları, yükselen gıda emtia fiyatları ve azalacak olan turizm gelirleri göz önünde bulundurulduğunda herhangi bir şekilde cari fazla vermek olanaksız hale gelmektedir. 

Yıllık dış ticaret verileri grafiğinden görüldüğü gibi ithalat ve ihracat arasındaki paralel hareket ihracatın artmasıyla bozulmamıştır. 

Dış Ticaret Hadleri

Rekabetçi kur modeli ve düşük faiz politikası sonucunda döviz kuru seviyesi fahiş düzeyde istikrarsız biçimde arttığından son dönemlerde Türkiye’nin ihracat mallarında fiyat avantajını beklenildiği kadar yakalayamamıştır. En son yayınlanan Dünya Bankası raporunda da yüksek teknoloji ihracatındaki azalmaya dikkat çekilmiş olup uzun vadeli finansman sağlanmasının ve kur istikrarının bu sorunun çözümlerinden olduğu vurgulanmıştır. TL’nin aşırı değer kaybının dış ticarete olumsuz etkisini en net sergileyen veri dış ticaret hadleridir. İhracat birim değeri hafif bir atış gösterirken, İthalat birim değer endeksi çok ciddi oranda artmıştır. Dolayısıyla dış ticaret haddi, ihracat aleyine değişmiştir.

Grafik-2

Ukrayna Savaşı'nın etkileriyle petrol, gaz ve emtia fiyatlarındaki artış nedeniyle ihracat ve ithalat hadlerinde normalleşmenin yakın zamanda gerçekleşmeyceğini tahmin edilmektedir.