Haziran ayı dış ticaret verileri 29 Temmuz’da açıklandı ancak aynı zamanda 3 Ağustos’ta Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Temmuz ayı öncü dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre 7 aylık dış ticaret açığı 61,98 milyar dolar ile son yılların rekorunu kırdı.
Dış Ticaret Açığı ve Dış Ticaret Haddi
Dış Ticaret Açığı
Haziran ayı dış ticaret verileri 29 Temmuz’da açıklandı ancak aynı zamanda 3 Ağustos’ta Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Temmuz ayı öncü dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre 7 aylık dış ticaret açığı 61,98 milyar dolar ile son yılların rekorunu kırdı. 2021’in ilk 7 ayında dış ticaret açığı 25,5 milyar dolar iken 2020’da 26,72 milyar dolar, 2019’da 17,08 milyar dolar, 2018’da 47,84 milyar dolar ve 2017’da 38,82 milyar dolar idi. Temmuz ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracat %13,4 oranında artışla 18,55 milyar dolar, ithalat, %40,8 artışla 29,13 milyar dolar, dış ticaret açığı %144,5 artışla 10,58 milyar dolar oldu.
Grafik-1
Özellikle kış aylarında hem Avrupa hem Türkiye tarafında doğal gaza olan talepteki artışların ve Rusya’nın yaptırımlara olan tepkisinin fiyatları nereye sürükleyeceği bilinmiyoruz. Diğer yandan resesyon beklentileri nedeniyle ham petrol fiyatları geriliyor olsa da OPEC ülkelerinin petrol üretimini Eylül ayında günlük 100 bin varil olarak tarihin en düşük artırımını gerçekleştirme konusunda anlaşma sağlaması ve Ukrayna Savaşı’ndan doğan başkaca riskler nedeniyle petrol fiyatlarında yukarı yönlü -en iyi ihtimalle yatay- hareketi bekleniyor. Grafik-2’deki 6 aylık enerji ithalatı Türkiye için durumun zorluğunu açıkça ortaya koyuyor.
Grafik-2
Yıllık dış ticaret açığının 100 milyar doların altında gelmesi ihtimali gittikçe azalıyor. Türkiye’nin en büyük pazarını oluşturan gelişmiş ülkelerde resesyon sürecinin başlıyor olması ihracat hacmi üzerinde negatif bir etki yaratacaktır. Ekonomi yönetimi her ne kadar ihracattaki artışlara odaklı açıklamalar yapsa da ithalattaki ciddi artışlarının; hem enerji ithalatı hem de ithalat enflasyonu üzerinden TÜFE üzerinde baskı yaratmaması oldukça güç.
Grafik-3
Dış Ticaret Haddi
Son güncel ticaret haddi verileri 2022’nin Mayıs ayına ait. Grafik-1’deki ithalat-ihracat seyri ve Grafik-3’te görülen dış ticaret açığı ile dış ticaret haddi arasındaki ilişkiye dikkat etmek gerekir. Her ne kadar yüksek kur ile ihracat artmış olsa da bir kere dış ticaret haddi bozulduğunda dış ticaret bakiyesinde kötüleşmenin kaçınılmaz olduğunu söylenebilir. Dolayısıyla yüksek ve orta teknoloji ürünlerin ihracat içindeki payının arttırılması ve katma değerli çıktının hedef alınmasıyla ayrıca para politikasında piyasa beklentilerini karşılayacak rotaya girildiği taktirde hem dış ticaret hadlerinde hem de dış ticaret açığında daha makul bir toparlanma görebiliriz.
Grafik-4
