Orta Vadeli Program (2023-2025) : Değişen Beklentiler ve Yeşil Dönüşüm

Programa göre önümüzdeki 3 yıl; büyümenin yıllık yüzde 5-5,5 seviyesinde olması, enflasyonun azalarak 2025’de yüzde 9,9’a inmesi öngörülüyor. Ayrıca cari açıkta ve işsizlikte azalma olması planlanıyor. Bu hedeflere ulaşmak için ihracata odaklı büyüme temel alınacağı ifade ediliyor. Özetle, Program dahilinde 2023 yılında büyümede düşüş, enflasyonda artış, 2024 yılında işsizliğin tek haneye inmesi, gelecek yıllarda cari dengede iyileşme ve 2023 yılı için ortalama dolar kurunun 21,52 olması beklentisi mevcut.

Ekonomik Göstergeler

Öncelikle enflasyon beklentisinin TCMB Piyasa Katılımcıları anketinnde ayrıştığı görülüyor. Nitekim, TCMB anketinde 2022 yıl sonu enflasyonu yüzde 70,60 iken, Orta Vadeli Program'ın (OVP) yıl sonu tahmini yüzde 65'tir.  TÜİK'in bu gün (5 Eylül 2022) açıkladığı enflasyon verisine göre ise ilk 8 aylık tüketici enflasyonu yüzde 47,85 olarak gerçekleşmiştir. 

Orta vadeli plana göre, 2022 TL cinsi GSYH 13.429 milyar TL, dolar cinsi 808 milyar dolar. Buna göre yıllık ortalama kur bu programda 18,62 olarak alınmıştır. Burada dolaylı olarak Hazine ve Maliye Bakanlı'ğının yıl sonu beklentisi çıkarılabilir. Nitekim, 2022'nin ilk 8 ayında ortalama kur 18,65 iken yılın kalan 4 ayı veya 72 gün için yapılan hesaplamada kurun yıl sonunda 19 civarında olmasının beklendiği söylenebilir.  

Şimdiye kadar 2022 yılı için açıklanan ticaret verilerinden cari açığın milli gelirin yüzde 7'sinin üstünde olduğu görülüyor. Dolayısıyla OVP'de yer alan  yüzde 5 cari açık / milli gelir oranın gerçekleşmesi güç görünmektedir.  

2021'de 6,7 milyar TL fazla veren KİT'ler için, 2023 beklentisi -97,2 milyar TL açık iken, 2022 beklentisi -430 milyar TL.. Dolayıısyıla, 2022 KİT açık beklentisi yaklaşık 22 milyar doları aşıyor. TCMB'nin net ve brüt rezervlerindeki dalgalanmayı düşündüğümüzde KİT'lere olan döviz satışlarının artan enerji fiyatları altında dikkatleri çektiği görülüyor.

Kamu maliyesine gelince de iki önemli husus öne çıkıyor. Öncelikle artan enerji fiyatlarından dolayı dar gelirli kesimler için enerji fiyatlarında desteğe devam edileceği görülüyor. Ancak bu durum hanehalklarının yükünü alırken Hazine üzerindeki yükü arttıracaktır. Nitekim, 2021'de 201,5 milyar TL olan bütçe açığının, 2022 sonu için 461,2 milyar tl olarak tahmin edildiği görülüyor. İkinci husus ise kamunun üstlendiği sübvansiyonlardan sonra artan vergi gelirleri olacak. Dijital ekonominin sağlıklı olarak kavranması ve vergilendirilmesi bir hedef olarak ortaya konulmuştur. Ayrıca vergiler dahil kamu gelirlerinde performans arttırıc tedbirler alınacak ve vergi denetimlerinde hem risk odaklılık esas alınacak hem de uzaktna denetimler arttırılacaktır. Bu bilgilere paralel olarak OVP'de vergi gelirlerininin milli gelire oranının önce 2022'te yüzde 19,9'a, sonra ise 2023'te yüzde 20,4'e çıkması öngörülmektedir. 

OVP Tahminleri (2023-2025)

Yeşil Dönüşüm

2023-2025 yılları için yayınlanan Orta Vadeli Programın en ayırt edici özelliği "MAKROEKONOMİK HEDEFLER ve POLİTİKALAR" başlığı altında programın bir parçası olarak Yeşil Dönüşüm'ün kamuoyuna sunulmasıdır. İklim Değişikliği gerçeği altında ve Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) çerçevesinde, Türkiye'nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi için yeni yapısal bir perspektifin oluşturulacağı belirtilmiştir. Yeşil Dönüşüm Başlığı altında yer alan politika ve tedbirlerin İklim Şûrası' kararlarına paralel oluşturulduğunu görüyoruz:

Yeşil Dönüşüm'de Politika ve Tedbirler (2023 - 2025)